Anaphylaxis 

อาการแพ้รุนแรงที่ทำให้ถึงตายได้ 

อานาฟิแล็กซิส เป็นภาวะฉุกเฉินที่ผู้ป่วยจะต้องถูกนำส่งถึงมือแพทย์เพื่อได้รับการตรวจวินิจฉัยและได้รับการรักษาอย่างเร็วที่สุด 

สวัสดีครับ ท่านผู้อ่านและแฟนๆ ออโตวิชั่น แอนด์ ทราเวล ที่เคารพรักยิ่ง ทุกๆ ท่าน

พบกันวันนี้ในจังหวะที่เข้าสู่ฤดูหนาวอย่างเป็นทางการ ฤดูหนาวของปีที่การคาดเดาพยากรณ์ว่าอุณหภูมิจะลงลงต่ำสุดถึงขนาดเหลือแค่หลักหน่วยองศาเซลเซียสกันเลยทีเดียว และเราจะมาว่ากันในเรื่องของอาการแพ้อย่างรุนแรงเฉียบพลันที่ระยะหลังจะมีข่าวให้ได้รับทราบกันบ่อยครั้งขึ้น

Anaphylaxis (อานาฟิแล็กซิส) เป็นอาการแพ้ในระดับรุนแรงที่เป็นอันตรายถึงชีวิต เกิดจากระบบภูมิต้านทานของร่างกายที่ป้องกันตนเองจากสิ่งแปลกปลอมหรือสารก่อภูมิแพ้ด้วยการสร้างสารภูมิต้านทานหรือ Antibody ซึ่งเนื้อเยื่อต่างๆ ของร่างกายก็จะตอบสนองต่อแอนติบอดี้นี้ด้วยปฏิกิริยาภูมิแพ้ หรืออาการแพ้ ซึ่งเป็นไปตามกลไกปกติแต่ในบางรายไวต่อสารภูมิต้านทานมากทำให้เกิดอาการอานาฟิแล็กซิส หรือเกิดปฏิกิริยาแพ้อย่างรุนแรง

อาการของ อานาฟิแล็กซิส หรือแพ้อย่างรุนแรง  ได้แก่ การเกิดผื่นแดงตามผิวหนัง  เกิดผื่นลมพิษ คันตามผิวหนัง บางรายสีผิวซีดลง คลื่นไส้อาเจียน หน้ามืดวิงเวียนศีรษะ ไอ จาม น้ำมูกไหล ปวดท้อง ท้องเสีย ความดันโลหิตลดต่ำ  แน่นหน้าอก ชีพจรอ่อน หัวใจเต้นเร็ว มึนงง สับสน พูดไม่ชัดหรือพูดตะกุกตะกัก  ริมฝีปากบวม ลิ้นบวม คอบวม หายใจติดขัดมีเสียงหวีด กลืนลำบาก  รู้สึกเจ็บปวดเหมือนมีเข็มทิ่มตามมือ เท้า และหนังศีรษะ อาการแพ้รุนแรงตามกล่าว ส่วนใหญ่จะเกิดขึ้นภายในไม่กี่นาทีหลังจากได้รับสารก่อภูมิแพ้ แต่ในบางรายก็อาจพบอาการหลังจากได้รับสารนานเป็นชั่วโมง ซึ่งรายที่อาการรุนแรงมากก็จะเสี่ยงต่อภาวะช็อก หมดสติ ระบบต่างๆ ในร่างกายล้มเหลวและเสียชีวิตได้ในที่สุด

สิ่งกระตุ้นหรือสารก่อภูมิแพ้ที่กระตุ้นให้เกิดปฏิกิริยาแพ้แบบรุนแรงนั้น เช่น แพ้อาหารทะเล แพ้นม แพ้ถั่ว แพ้ธัญพืชหรือแพ้อาหารบางชนิดนั่นเอง  บางรายแพ้ยาบางชนิด เช่นแอสไพริน ยาแก้ปวด ยาปฏิชีวนะ ยากันชัก ตลอดจนสารหรือยาที่ฉีดเข้าทางเส้นเลือดก่อนรับการเอกซเรย์บางชนิด แพ้แมลงสัตว์กัดต่อย แพ้ผลิตภัณฑ์ที่ทำจากน้ำยางพืช แพ้ละอองเกสรดอกไม้ และมีบ้างเล็กน้อยแพ้เหงื่อจากการออกกำลังกาย หรือเกิดอาการแพ้เมื่อออกกำลังกายในสภาพอากาศที่ร้อนหรือหนาวเกินไป หรือออกกำลังกายในสภาพอากาศชื้นเกินไปจากสภาวะปกติ โดยถ้าในเด็กมักจะมาจากการแพ้อาหารเป็นหลัก ส่วนในผู้ใหญ่พบว่ามักจะมาจากสาเหตุต่างๆ กันออกไป และในบางรายอาจตรวจไม่พบสาเหตุ ซึ่งบุคคลในกลุ่มเสี่ยงของอาการแพ้แบบตรวจไม่พบสาเหตุ ได้แก่ผู้ที่ป่วยเป็นโรคภูมิแพ้ ผู้ป่วยโรคหืดหอบ ผู้ป่วยโรคเรื้อรังบางชนิด 

อานาฟิแล็กซิส เป็นภาวะฉุกเฉินที่ผู้ป่วยจะต้องถูกนำส่งถึงมือแพทย์เพื่อได้รับการตรวจวินิจฉัยและได้รับการรักษาอย่างเร็วที่สุด เนื่องจากมีโอกาสเกิดสภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ เช่น ภาวะช็อก(Cardiogenic Shock) หัวใจเต้นผิดจังหวะ เกิดภาวะหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน หัวใจหยุดเต้น สมองเสียหายจากการขาดออกซิเจน ไตวาย อาการกำเริบในผู้ป่วยที่เป็นโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ ซึ่งในการรักษาเบื้องต้นแพทย์จะรีบให้ยาอะดรีนาลิน หรืออิพิเนฟริน (Adrenaline หรือ Epinephrine) โดยการฉีดเข้ากล้าม ซึ่งจะทำให้อาการดีขึ้นอย่างรวดเร็ว ก่อนที่จะรอสังเกตอาการเพื่อให้ยารักษาอาการอื่นๆ ต่อไป โดยในรายที่มีประวัติอาการอานาฟิแล็กซิสมาก่อน แพทย์อาจแนะนำให้มียาฉีดนี้ติดตัวหรือติดบ้านไว้ พร้อมสัญลักษณ์หรืออื่นๆ ที่ระบุข้อมูลการแพ้ ซึ่งออกให้โดยแพทย์ เพื่อให้ผู้อื่นได้ทราบและเข้าทำการช่วยเหลือได้ทันท่วงทีเมื่อผู้ป่วยเกิดอาการแพ้แบบรุนแรงจนช่วยเหลือตนเองไม่ได้และอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต

ในการรักษา หลังได้รับอะดรีนาลินหรืออิพิเนฟรินแล้ว แพทย์จะประเมินอาการตามหลัก ABC ได้แก่ A:Airwayประเมินทางเดินหายใจ อาจต้องใส่ท่อช่วยหายใจถ้าพบว่ามีภาวะทางเดินหายใจอุดตัน, B:Breathing ประเมินการหายใจ อาจต้องใส่ท่อช่วยหายใจหรือหน้ากากออกซิเจน และ C:Circulation ประเมินระบบไหลเวียนโลหิต ถ้าการไหลเวียนหรือความดันเลือดผิดปกติ(ต่ำ) อาจต้องให้สารน้ำหรือยาทางเส้นเลือดตามอาการ ตลอดจนให้ยารักษาโรคประจำตัวที่มีอยู่ก่อน เช่นยาสำหรับผู้ป่วยหอบหืด เป็นต้น โดยที่ผู้ป่วยต้องได้รับการดูแล ตรวจการทำงานของระบบต่างๆ อย่างใกล้ชิดจนกว่าจะแน่ใจว่าปลอดภัย หลังการรักษาเพื่อป้องกันการเกิดอาการแพ้อย่างรุนแรงซ้ำอีก ผู้ป่วยจะต้องหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นหรือสารก่อภูมิแพ้นั้นๆ เนื่องจากมีความเสี่ยงที่อาการแพ้จะรุนแรงกว่าครั้งแรก

อาการแพ้รุนแรง หรืออานาฟิแล็กซิส จะส่งผลกระทบต่อการทำงานของระบบต่างๆ ในร่างกายที่เป็นอันตรายถึงชีวิต ต่างกับโรคภูมิแพ้ที่พบได้ทั่วไปและปกติแล้วไม่เกิดอันตรายถึงชีวิต โดยหากเกิดจากแพ้อาหารหรือแพ้สารใดแล้วก็จะแพ้ไปตลอดชีวิต จึงประมาทไม่ได้และอย่าทดลองสารหรืออาหารที่แพ้เพราะไม่ได้รับมานานโดยเด็ดขาดเพราะเป็นอันตรายต่อชีวิตหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที